Exoplaneten Poltergeist is een planeet die rond de ster Lich draait. Lich (zeg maar “Lijk”) is een pulsar in het sterrenbeeld Maagd op achthonderdnegentig lichtjaar van de zon. Het planetenstelsel van Lich bestaat uit minstens drie rotsachtige planeten die sinds 15 december 2015 Poltergeist, Draugr en Phobetor heten. Draugr is een ondode uit de Noordse mythologie en Phobetor is een Griekse droomdemon die nachtmerries veroorzaakt.
In 1995 ontdekten astronomen Michel Mayor en Didier Queloz van de universiteit van Genève de eerste planeet rond een zon-achtige ster. Ondertussen werden er al een tweeduizendtal exoplaneten gevonden. Internationale Astronomische Unie De Internationale Astronomie Unie, de IAU, werd in 1919 in Brussel opgericht en verenigt astronomen uit heel de wereld. Vandaag telt de vereniging zevenduizend leden uit vijfenvijftig landen. De IAU organiseert driejaarlijks een groot internationaal congres. De IAU staat onder meer in voor de naamgeving van nieuw ontdekte hemellichamen.
Wanneer een ster ontdekt wordt, krijgt ze een catalogusnaam, zeg maar een wetenschappelijke nummer. Ster Lich bijvoorbeeld heeft nummer PSR B1257+12. Elke planeet, die rond een ster draait, heeft als naam de sterrennaam aangevuld met een letter. A duidt op de eerste gevonden planeet, B op de tweede, enzovoort. De catalogusnaam van Poltergeist is PSR B1257+12 C. De IAU hield een online wedstrijd waarbij astronomieclubs, planetaria en universiteiten namen voor nieuw ontdekte sterren en hun planeten mochten suggereren. Er golden wel enkele beperkingen: namen van huisdieren of nog levende personen zijn verboden. Bovendien laat de IAU geen commerciële namen of namen van personen die om militaire, politieke of religieuze redenen bekend zijn, toe. |
Deze eerste bevraging resulteerde in tweehonderdvierenzeventig namen. Daarna mocht het grote publiek op de voorgestelde namen stemmen. Op 31 oktober 2015 werd de stemming afgesloten. Meer dan een half miljoen geïnteresseerden uit honderdtachtig landen brachten een stem uit. Tijdens een persconferentie op 15 december maakte de IAU het resultaat bekend. Hiermee kregen veertien sterren en eenendertig planeten een populaire naam.
Janssen
De namen voor het planetenstelsel rond Lich zijn ongetwijfeld de meest opvallendste. Het Planetarium van Südtirol Alto Adige stelde deze namen voor. Ook de suggestie van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde kreeg voldoende stemmen. De Nederlanders gaven een naam aan de planeten rond ster 55 Cancri in het sterrenbeeld Kreeft, dat in de Lage Landen zichtbaar is. De ster heet voortaan Copernicus. Errond draaien de planeten Janssen, Lippershey, Harriot, Galileo en Brahe. Alle vijf zijn sterrenkundigen uit de beginjaren van de telescoop. Sacharias Janssen – een brillenslijper van beroep - en Hans Lippershey waren Zeeuwen die begin zeventiende eeuw zowat op het zelfde ogenblik de telescoop hebben uitgevonden.
Dankzij het Planetarium van Pamplona uit Spanje heet de ster mu Arae voortaan Cervantes. Haar planeten kregen de namen van de hoofdpersonages uit Cervantes’ roman ‘Don Quijote de la Mancha’: Quijote, Dulcinea (de vrouw waarop Don Quijote verliefd was), Rocinante (zijn paard), Sancho, (zijn knecht), …
Dankzij het Planetarium van Pamplona uit Spanje heet de ster mu Arae voortaan Cervantes. Haar planeten kregen de namen van de hoofdpersonages uit Cervantes’ roman ‘Don Quijote de la Mancha’: Quijote, Dulcinea (de vrouw waarop Don Quijote verliefd was), Rocinante (zijn paard), Sancho, (zijn knecht), …
Niet-westerse namen
Met voorstellen uit Marokko, Japan, Thailand, Mexico en zelfs Syrië verschijnen er ook niet-Europese namen op de lijst. Uit de Mexicaanse mythologie komen zonnegod Tonatiuh en maangodin Meztli. De Thai Astronomical Society koos namen uit een mythe over de krokodillen-koning Chalawan. En laten we voor de verandering het jaar eens eindigen met positief nieuws uit Syrië. De Syrian Astronomical Society stelde Tadmor voor. Tadmor is de oude Semitische naam van de archeologische site Palmyra, bijgenaamd de “Stad van Duizend Zuilen”.
Meer info:
www.iau.org
nameexoworlds.iau.org/names
www2.astronomicalheritage.net
Meer info:
www.iau.org
nameexoworlds.iau.org/names
www2.astronomicalheritage.net
Frank Beckers