Wereld vol wonderen
In het Science Museum in Londen hangt een foto van een orthodoxe monnik, die op een dolfijn surft. Andere foto's tonen een slang met zes pootjes, onbekende planten en een fossiel van een zeemeermin.
Een eerste documentaire vertelt het verhaal van professor Peter Ameisenhaufen (° 1895, + 1955), De wetenschapper zocht dieren die een uitzondering zijn op Darwins evolutietheorie. Hij vond er niet één, maar een hele zoo. Behalve de slang met poten, ontdekte hij een hert met vleugels. Het strafste specimen is ongetwijfeld een kentaur met de romp en het hoofd van een Neanderthaler. Natuurlijk is het allemaal te mooi om waar te zijn. De Neanderthaler trekt verdacht veel op een baviaan. Peter Ameisenhaufen verdween op 9 augustus1955. Zijn auto werd leeg in Schotland teruggevonden. In de video komt zijn zus aan het woord evenals een museumconservator en een afgevaardigde van de kerk die zijn mening in het Latijn vertolkt.
Een eerste documentaire vertelt het verhaal van professor Peter Ameisenhaufen (° 1895, + 1955), De wetenschapper zocht dieren die een uitzondering zijn op Darwins evolutietheorie. Hij vond er niet één, maar een hele zoo. Behalve de slang met poten, ontdekte hij een hert met vleugels. Het strafste specimen is ongetwijfeld een kentaur met de romp en het hoofd van een Neanderthaler. Natuurlijk is het allemaal te mooi om waar te zijn. De Neanderthaler trekt verdacht veel op een baviaan. Peter Ameisenhaufen verdween op 9 augustus1955. Zijn auto werd leeg in Schotland teruggevonden. In de video komt zijn zus aan het woord evenals een museumconservator en een afgevaardigde van de kerk die zijn mening in het Latijn vertolkt.
Vreemder dan fictie
De foto's zijn het werk van de Catalaanse fotograaf Joan Fontcuberta. Dit is zijn eerste solotentoonstelling in het Science Museum in Londen. Omdat ik toch in de Engelse hoofdstad was om er de wereldconventie 'LonCon 3' bij te wonen, had ik de gelegenheid om deze intrigerende tentoonstelling 'Stranger Than Fiction' te bezoeken.
De negenenvijftigjarige kunstenaar zet de kijker voortdurend op het verkeerde been. Hij gebruikt hiervoor getrukeerde foto's, nepdocumentaires, opgezette dieren die uit meerdere soorten zijn samengepuzzeld en zogezegd authentieke artefacten van de zogezegde ontdekkingsreizigers. De foto's en filmbeelden van de fictieve personen en de niet-bestaande dieren lijken meer dan een halve eeuw oud te zijn.
De kunstenaar waarschuwt tegen goedgelovigheid en tegen de naïeve opvatting: “als er een foto van bestaat, moet het wel waar zijn”. Met zijn bewerkte foto's vraagt hij de kijker om steeds sceptisch te blijven tegenover de beelden die we vandaag te zien krijgen. In onze digitale wereld blijkt het kinderspel te zijn om beelden te vervalsen.
De fotograaf groeide op in het Spanje van generaal Franco, waar het autoritaire regime de media manipuleerde. Sindsdien koestert hij argwaan jegens elke autoriteit. Later werkte hij in de reclamewereld en leerde er hoe ook consumenten voortdurend gemanipuleerd worden.
De tentoonstelling krijgt nog een extra dimensie omdat hij in het Science Museum georganiseerd wordt. Een museum – en zeker een wetenschapsmuseum – associëren we immers met kennis, met waarheid. Wie twijfelt er aan de bijschriften in een museum?
De negenenvijftigjarige kunstenaar zet de kijker voortdurend op het verkeerde been. Hij gebruikt hiervoor getrukeerde foto's, nepdocumentaires, opgezette dieren die uit meerdere soorten zijn samengepuzzeld en zogezegd authentieke artefacten van de zogezegde ontdekkingsreizigers. De foto's en filmbeelden van de fictieve personen en de niet-bestaande dieren lijken meer dan een halve eeuw oud te zijn.
De kunstenaar waarschuwt tegen goedgelovigheid en tegen de naïeve opvatting: “als er een foto van bestaat, moet het wel waar zijn”. Met zijn bewerkte foto's vraagt hij de kijker om steeds sceptisch te blijven tegenover de beelden die we vandaag te zien krijgen. In onze digitale wereld blijkt het kinderspel te zijn om beelden te vervalsen.
De fotograaf groeide op in het Spanje van generaal Franco, waar het autoritaire regime de media manipuleerde. Sindsdien koestert hij argwaan jegens elke autoriteit. Later werkte hij in de reclamewereld en leerde er hoe ook consumenten voortdurend gemanipuleerd worden.
De tentoonstelling krijgt nog een extra dimensie omdat hij in het Science Museum georganiseerd wordt. Een museum – en zeker een wetenschapsmuseum – associëren we immers met kennis, met waarheid. Wie twijfelt er aan de bijschriften in een museum?
Fictieve dieren, planten en landschappen
'Stranger Than Fiction' bestaat uit zes projecten. Het eerste project 'Fauna' toont de collectie van professor Peter Ameisenhaufer. Het scenario voor de nepdocumentaire en de teksten met Latijnse naam en beschrijving van morfologie en habitat van de fictieve dieren werkte Joan Fontcuberta samen met schrijver Pere Formiguera (1952 – 2013) uit.
Hij herhaalt dit procedé in het project 'Sirens'. Ditmaal speelt de priester en archeoloog Jean Fontana een hoofdrol. De man vond in de Franse Alpen fossielen van een zeemeermin. Het fictieve tijdschrift 'National Geologic' nodigde zogezegd de fotograaf uit om een reportage en film over de ontdekkingen te maken.
De opstelling 'Herbarium' bestaat enkel uit foto's. De vreemde pseudoplanten blijken bij nader inzien handgemaakte objecten te zijn. Sommige zijn uit elektrische draden en textiel geconstrueerd.
Voor 'Orogenesis' creëerde Joan Fontcuberta onbestaande landschappen. Hiervoor gebruikt hij een topografisch computerprogramma dat de contouren van een tweedimensionale kaart in een driedimensionaal landschap omzet. In plaats van kaarten als input vertrekt hij van ingescande schilderijen van berglandschappen van Turner en andere schilders. Het resultaat is overweldigend. Je zou zweren naar een reëel landschap te kijken.
In 'Constellations' lijkt het alsof we de sterrenhemel zien. In werkelijkheid kijken we naar... de inslag van insecten op een autoruit.
'Karelia: Miracles & Co' is het laatste onderdeel van de tentoonstelling en tevens het grappigste. In Karelië zou het orthodoxe klooster Valhamönde liggen, waar monniken geoefend worden in het verrichten van wonderen. Karelië is een streek in het noorden van Rusland, grenzend aan Finland Joan Fontcuberta speelt de rol van een novice, die het klooster infiltreert om de mirakeldoeners als charlatans te ontmaskeren. Foto's en video's brengen de zogenaamde wonderen in beeld: van het Wonder van Levitatie over het Wonder van Bilocatie tot en met het Wonder van Dolfijnsurfing!
Hij herhaalt dit procedé in het project 'Sirens'. Ditmaal speelt de priester en archeoloog Jean Fontana een hoofdrol. De man vond in de Franse Alpen fossielen van een zeemeermin. Het fictieve tijdschrift 'National Geologic' nodigde zogezegd de fotograaf uit om een reportage en film over de ontdekkingen te maken.
De opstelling 'Herbarium' bestaat enkel uit foto's. De vreemde pseudoplanten blijken bij nader inzien handgemaakte objecten te zijn. Sommige zijn uit elektrische draden en textiel geconstrueerd.
Voor 'Orogenesis' creëerde Joan Fontcuberta onbestaande landschappen. Hiervoor gebruikt hij een topografisch computerprogramma dat de contouren van een tweedimensionale kaart in een driedimensionaal landschap omzet. In plaats van kaarten als input vertrekt hij van ingescande schilderijen van berglandschappen van Turner en andere schilders. Het resultaat is overweldigend. Je zou zweren naar een reëel landschap te kijken.
In 'Constellations' lijkt het alsof we de sterrenhemel zien. In werkelijkheid kijken we naar... de inslag van insecten op een autoruit.
'Karelia: Miracles & Co' is het laatste onderdeel van de tentoonstelling en tevens het grappigste. In Karelië zou het orthodoxe klooster Valhamönde liggen, waar monniken geoefend worden in het verrichten van wonderen. Karelië is een streek in het noorden van Rusland, grenzend aan Finland Joan Fontcuberta speelt de rol van een novice, die het klooster infiltreert om de mirakeldoeners als charlatans te ontmaskeren. Foto's en video's brengen de zogenaamde wonderen in beeld: van het Wonder van Levitatie over het Wonder van Bilocatie tot en met het Wonder van Dolfijnsurfing!
STRANGER THAN FICTION
23 juli – 9 november 2014
Science Museum, Londen
Meer info:
sciencemuseum.org.uk/strangerthanfiction
www.fontcuberta.com/
23 juli – 9 november 2014
Science Museum, Londen
Meer info:
sciencemuseum.org.uk/strangerthanfiction
www.fontcuberta.com/